یادداشت

توجه جدی به تاریخ عکاسی ایران، عمدتاً پس از تأسیس رشتهی عکاسی به سال ۱۳۶۲ در دانشکدهی هنرهای زیبای دانشگاه تهران و مجتمع دانشگاهی هنر (دانشگاه هنر فعلی) رخ داد.
اولین کتابها و مقالات تخصصی مربوط به تاریخ عکاسی ایران به زبان فارسی نیز از اواسط دههی شصت هجری خورشیدی در کشور نشر یافتند. اما آنچه پوشیده نیست؛ این که تألیف یا ترجمهی متون فنی عکاسی به دورهی ناصری برمیگردد و تحت حمایت و علاقهی شاه قاجار، رسالههای عکاسی نگارش یافتند.
استاد فرزانه؛ مرحوم یحیی ذکا در اثر ماندگار خویش، تاریخ عکاسی و عکاسان پیشگام در ایران، علاقهی شدید ناصرالدین شاه به عکاسی و اصرار در دانستن چند و چون این هنر را انگیزهی ترغیب افراد در نگارش رسالات عکاسی میداند و اینکه وی از معلمان شیمی و فیزیک دارالفنون اعم از ایرانی و فرنگی خواسته تا در این مورد اقداماتی انجام دهند تا متونی به زبان فارسی در فن عکاسی، ترجمه و تألیف شود تا هم وی و هم عکاسان درباری با مراجعه به آنها، با اصول عکاسی آشنا شده، به کار بپردازند.
اکنون پس از گذشت بیش از یک و نیم قرن از تاریخ ورود کهنترین نوشته به زبان فارسی در ایران در باب عکاسی به کتابخانهی اعتضادالسلطنه، بحث راجع به متون و تاریخ عکاسی ایران به یکی از جذابترین عرصههای تحقیق و پژوهش خصوصاً در دورهی کارشناسی ارشد رشتهی عکاسی دانشکدههای هنری تبدیل شده است.
در کار تصحیح انتقادی رسائل خطی عکاسی دورهی قاجار گامهای اولیه توسط پژوهشگران توانایی چون مرحوم استاد یحیی ذکا، مرحوم استاد کریم امامی و استاد ایرج افشار برداشته شده و محققین بعدی با شایستگی در ادامهی کار آن بزرگان طی طریق کردهاند.
جای خوشوقتی است که با تلاش آقای عباس رحیمی متن کامل آثار مکتوب در باب عکاسی با توضیحات مربوط به اسامی اشخاص، مواد و روشهای قدیمی یا منسوخشده بازنویسی و شرح داده شدهاند. با این امید که نتیجهی تلاش مؤلف در این زمینه در آیندهی نزدیک به بار نشیند.
دریای بیکران و وسیع تاریخ عکاسی ایران اعماق ناشناختهی بسیار دارد که تنها با تلاش غواصان عاشق این عرصه، قابل شناسایی، عرضه و بازنمایی است.
دکتر محمد ستاری
استادیار گروه عکاسی و گرافیک
دانشکدهی هنرهای تجسمی
پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران
آبانماه ۱۳۸۸