یادداشت

کتاب‌شناسی را می‌توان چراغ راه پژوهشگران، اندیشمندان و نویسندگانی به‌شمار آورد که با ارائه‌ی آثارشان، روشنگر راه دیگران هستند.
کتاب‌شناسی یا بیبلیوگرافی، در آغاز به نسخه‌برداری از کتاب‌ها گفته می‌شد اما بعدها، یعنی از سده ی هفدهم میلادی به این سو معنا و کاربرد آن دگرگون شد و اینک به مفهوم «نوشتن درباره‌ی کتاب‌ها» به‌کار می‌رود.
کتاب‌شناسی، همان‌طور که در این کتاب هم خواهیم دید، فهرستی است از کتاب‌ها، مقاله‌ها، اسناد و نسخه‌های خطی در باب موضوعی معین. این فهرست دارای ترتیب و نظام معینی است که مراجعه و بهره‌گیری از آن را آسان و سودمند می‌کند.
هدف از تهیه‌ی کتاب‌شناسی، این است که تا حد ممکن، امکاناتی را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان فراهم آورد تا نسبت به آن‌چه که در موضوع معینی منتشر شده‌است، آگاه شوند.
نقش کتاب‌شناسی، چه آن را علم بدانیم و چه فن، در امر تحقیق و پژوهش انکارناپذیر است، چراکه تهیه‌کنندگان چنین کتابی، با ارائه‌ی اطلاعاتی نظیر نام نویسنده، عنوان، مترجم، محل انتشار، ناشر، تاریخ انتشار، تعداد صفحه یا حتی قیمت نشریه یا کتاب، چاپی یا خطی بودن آن، امکان دست‌یابی و بررسی مطالب مورد نظر و درخواست پژوهش‌گر و نویسنده را فراهم می‌کند.
پژوهش‌گر با یاری کتاب‌شناسی درمی‌یابد، درباره‌ی موضوع مورد نظرش، کجا جست‌و‌جو کند، چگونه به این اطلاعات دست پیدا کند، از وضعیت مطالب نگاشته‌شده مطلع شود، به کارهای ناکرده واقف شود، به نیازها پی‌ببرد، امکان طرح موضوع‌های جدید را ارزیابی کند و در پی پاسخ‌گویی به پرسش‌ها در حوزه‌ی مورد پژوهش باشد.
کتاب‌شناسی همچون بیشتر کتاب‌های مرجع برای خوانده‌شدن نیست اما بی‌تردید جزء نخستین کتاب‌هایی است که پژوهش‌گر باید بدان مراجعه کند؛ زیرا از این طریق پژوهش‌گر به کارش سرعت می‌بخشد و داشته‌ها و نداشته‌هایش را می‌سنجد و از تکرار و طی راه‌های رفته، خودداری می‌کند.
با وجود اینترنت شاید به نظر برسد نویسندگان و پزوهش‌گران بی‌نیاز از کتاب‌شناسی چاپی هستند، در حالی‌که چنین نیست؛ به ویژه در مورد موضوع عکاسی و به زبان فارسی.
پیش از این، در زمینه‌ی کتاب‌شناسی کتاب‌ها و مقاله‌های عکاسی در ایران، کاری به این گستردگی انجام نگرفته‌است. کتاب حاضر، نظام‌مند مقاله‌های عکاسی منتشر‌شده در نشریات هنری کشورمان را فهرست کرده و اطلاعات ذیقیمتی را در اختیار پژوهشگران، اهالی عکاسی، دانشجویان و علاقه‌مندان قرار‌می‌دهد. بی‌تردید تأثیر مثبت این کتاب را در پژوهش‌های بعدی، پایان‌نامه‌های دانشجویی و نوشته‌هایمان شاهد خواهیم بود.

اسماعیل عباسی
آبان ۱۳۹۵